نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میلاد چشم اغلیده ¹
• روح اله آماره ²
• یوسف محنت فر ³

¹ کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، ایران.

² دکتری حسابداری، گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، ایران

³ دانشیار دانشگاه مازندران، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی کارایی تجارت خارجی ایران با کشورهای منطقهMENA با استفاده از مدل گرانشی تجارت در قالب تابع مرزی تصادفی در بازه زمانی 2010-2022 است. نتایج حاصل از برآورد مدل گرانشی نشان می‌دهد که ایران تمایل بیشتری به تجارت با کشورهای ثروتمند و با اقتصاد بزرگ‌تر(عراق، کویت، سوریه و امارات) دارد. در مقابل، فاصله جغرافیایی تأثیر منفی بر جریان‌های تجاری دارد؛ به صورتی که حجم تجارت به دلیل هزینه‌های بالای حمل و نقل و چالش‌های لجستیکی با افزایش مسافت کاهش می‌یابد. علاوه بر این، کشورهای حوزه خلیج فارس (مانند کویت، امارات و عمان) حجم مبادلات بیشتری با ایران دارند که نشان می‌دهد نزدیکی جغرافیایی نه تنها حمل و نقل را تسهیل می‌کند بلکه روابط اقتصادی قوی‌تری را نیز تقویت می‌نماید. همچنین، کارایی تجارت خارجی ایران با کشورهایی که دارای مرز مشترک با آن هستند، بیشتر است؛ اما، ایران نتوانسته است در این زمینه به خوبی از دسترسی به دریا با کشورهای منطقهMENA بهره‌ بگیرد. سایر نتایج نشان می‌دهد که ناکارآمدی‌های داخلی تأثیر بیشتری بر کارایی تجارت خارجی ایران دارند؛ به صورتی که 5/96 درصد از تغییرات در کارایی تجارت ایران ناشی از ناکارآمدی‌های داخلی و سوءمدیریت است، در حالی که تنها 5/3 درصد به خطاهای تصادفی مربوط می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• کارایی تجارت خارجی
• جریان‌های تجاری
• تابع مرزی تصادفی
• مدل گرانشی

موضوعات

• تجارت خارجی