اثر تغییرات قیمت گاز طبیعی بر پویایی های نرخ ارز واقعی و تراز تجاری ایران: کاربرد الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)

یزدانی چراتی, زینب; احمدی قادیکلایی, مریم; شهرازی, مهدی

doi:10.22034/jepr.2025.142511.1202

اثر تغییرات قیمت گاز طبیعی بر پویایی های نرخ ارز واقعی و تراز تجاری ایران: کاربرد الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری اقتصاد، گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

² کارشناس ارشد اقتصاد، گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

³ استادیار اقتصاد، گروه مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

10.22034/jepr.2025.142511.1202

چکیده

این مطالعه به بررسی تاثیر تغییرات قیمت گاز بر نرخ ارز و تراز تجاری ایران در بازه زمانی 1380 تا 1400، با مدل svar می‎پردازد. نتایج نشان می‌دهد که قیمت گاز اثر منفی بر نرخ ارز دارد. در رابطه با اثر قیمت گاز بر تراز جاری، هرچند ضریب قیمت گاز در معادله تراز تجاری منفی است، اما این اثر از نظر آماری معنادار نیست. همچنین، قیمت گاز اثر مثبت بر تولید دارد. علاوه براین، بر اساس نتایج توابع ضربه-واکنش نرخ ارز در واکنش به شوک قیمت گاز در کوتاه‌مدت افزایش می‌یابد و این اثر در طول زمان پایدار می‌ماند. همچنین، تراز تجاری در ابتدا با کاهش مواجه می‌شود، اما اثر منفی شوک قیمت گاز در دوره‌های بعدی تعدیل می‌شود که بیانگر تأثیر موقتی شوک قیمت گاز بر تراز تجاری است. در نهایت، شوک قیمت گاز ابتدا اثری منفی بر تولید دارد، اما از دوره سوم به بعد این اثر مثبت شده و منجر به افزایش تولید می‌شود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان می‌دهد که تأثیر شوک قیمت گاز بر نرخ ارز، تراز حساب جاری و تولید در طول زمان افزایش می‌یابد، به طوری که در دوره دهم این شوک‌ها تقریباً نیمی از واریانس متغیرهای مذکور را توضیح می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

Ben Salem, L., Zavati, M., Nouira, R., & Rault, CH. (2024). Volatility spillover between oil prices and main exchange rates: Evidence from a DCC-GARCH-connectedness approach, Resources Policy, 91, 104880. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2024.104880

BenMabrouk, H., & HadjMohamed, W. (2022). Oil shocks and the volatility of BRICS and G7 markets: SVAR analysis. Cogent Economics & Finance, 10(1). https://doi.org/10.1080/23322039.2022.2068241

Bigerna, S. (2024). Connectedness Analysis of Oil Price Shocks, Inflation, and Exchang Rate for the MENA Region Countries, Resources Policy, 88, 104344. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.104344

Carneiro, F. G. (2007). Development Challenges of Resource-Rich Countries: The Case of Oil Exporters, the World Bank-Africa Region. Economic and Policy Review, 13(4). https://www.ajol.info/index.php/epr/issue/view/5584

Chen, S.S., & Chen, H.C. (2007). Oil prices and real exchange rates. Energy Economics, 29(3), 309-404. http://dx.doi.org/10.1016/j.eneco.2006.08.003

Cuestas, J. C., Montfort, M., & Javier, O. (2024). Gas Price Shocks, the Current Account, and the Real Exchange Rate: An Empirical Analysis for the EU, Fainance Research letters, 60(1), 104840. http://dx.doi.org/10.1016/j.frl.2023.104840

Golkhandan, A. (2024). The Threshold Effect of Economic Complexity on Dependency on Natural Resources in MENA Countries. Economic Policies and Research, 3(1), 138-174. https://doi.org/10.22034/jepr.2024.141515.1130 [In Persian]

Hlamilton, J.D. (1983). Oil and the Macro economy since World War II. Journal of Political Economy, 91(2), 228-248. https://doi.org/10.1086/261140

He, Y., Nakajima, T., & Hamori, S. (2019). Connectedness Between Natural Gas Price and BRICS Exchange Rates: Evidence from Time and Frequency Domains. Energies, 12(20), 3970. https://doi.org/10.3390/en12203970

Hlongwane, N. W. (2022). The Relationship between Oil Prices and Exchange Rates in South Africa. Economic studies, 46(7), 1380-1397.

International Energy Agency (IEA) (2023).

Kilian, L., Rebucci , A. & Spatafora, A. N. (2009). Oil shocks and external balances, Journal of International Economics, 77(2),181-194. https://doi.org/10.1016/j.jinteco.2009.01.001

Komaijani, A. (2018). Foreign Trade Balance and Capital Account in the First Development Plan, Majles & Research, 4, 25-69. [In Persian]

Lebrand, M., Vasisbtba, G., & Yilmazkuday, H. (2023). Energy price shocks and Current Account Balances, Evidence from Emerging Market and Developing Economies. Policy Research Working Paper, 10623. © World Bank. http://hdl.handle.net/10986/40689

Mahmoudzadeh, M., & Asgharpour, H. (2008). Factors Influencing the Current Account Deficit in Iran, Economic Modeling, 2(2), 53-78. https://sid.ir/paper/176364/fa [In Persian]

Malik, F., & Umar, Z. (2019). Dynamic Connectedness of Oil Price Shocks Exchange Rate. Energy Economics, 89, 102101-102082. http://dx.doi.org/10.1016/j.eneco.2019.104501

Mehrara, M., & Miri, A. S. (2009). The relationship between oil revenues and value-added of different economic sectors in oil-exporting countries: Iran, Mexico, and Venezuela. Economic Research Journal, 45(1), 183-206. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.00398969.1389.45.1.9.0 [In Persian]

Mirnezami, S. R., Sohag, K., Jamour, M., Maridi, F., & Hosseinian, A. (2023). Spillovers Effect of Gas Price on Macroeconomic Indicators: A GVAR Approach, Energy Reports, 9(12), 6211-6218. http://dx.doi.org/10.1016/j.egyr.2023.05.222

Orlov, A. (2019). An assessment of optimal gas pricing in Russia: A CGE approach. Energy Economics, 49, 492-506. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2015.03.013

Rentschler, J.E. (2022). Oil Price Volatility, Economic Growth and the Hedging Role of Renewable Energy. Policy Research working paper; no. WPS 6603 Washington, DC: World Bank. http://documents.worldbank.org/curated/en/466161468130801325

Rezai, H. (2021). Assessing the Impact of Oil Price Fluctuations on the Exchange Rate within the Framework of Cointegration Models: The Case of Iran, (Master's Thesis in Theology and Islamic Studies), Imam Sadeq University, Retrieved from https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4566aa8c5d727bb23e9cd0938b6ca86f [In Persian].

Rezazadeh, A. (2016). Examining Oil Shocks on the Exchange Rate in Iran: A Nonlinear Markov-Switching Approach, Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 24(79), 123-144. http://qjerp.ir/article-1-1350-en.html [In Persian].

Safari, H. (2009). Oil Shocks and the External Balance (Case Study of Iran). (Master's Thesis in Economic Sciences), University of Sistan and Baluchestan. Retrieved from https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0575e72f2a96ffe993bdb3077fbe55cd [In Persian].

Sokhanvar, A., Ciftcioglu, S., & Lee, Ch-Ch. (2023). The effect of energy price shocks on commodity currencies during the war in Ukraine. Resources policy. 82, 103571. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.103571

Yildrim, z., & Arifli, A. (2021). Oil Price Shocks, Exchange Rate and Macroeconomic Fluctuations in a Small Oil-exporting Economy. Energy, 2019, 119527. https://doi.org/10.1016/j.energy.2020.119527